سلام
در بعضی ترانه هایی که میشنوم قالب وسط ترانه تغییر میکنه. مثلا آهنگ که شروع میشه به صورت قصیده هستش و تو ترجیع بند میشه دوبیتی(این مثال بود فقط) یا هر قالب دیگه ای.من تو بعضی ترانه ها اینو دیدم ولی خوب تو شعرهای شاعران ندیدم. میخواستم بدونم به طور تخصصی تو شعر و همچنین تو ترانه آیا انجام چنین کاری درسته؟؟
و اگه درسته مثلا در چه صورتی؟؟ آیا میشه مثلا دو بیت با یه قالب نوشته بشه و دو بیت دیگه با یه قالب دیگه؟؟ یا نه مثلا قالب ترجیع بند میتونه تغییر بکنه و ...؟؟

بچه های تالار شعر و ترانه؟؟؟ پس جواباتون چی شد؟؟؟

سلام دوست من. بحثی که شما مطرح کردین، بسیار موضوع مفصلیه، اما به اختصار عرض می کنم، تغییر قالب در شعر چندان رخ نمی ده، کما اینکه مثلاً شاهنامه ی فردوسی با وسعت سی هزار بیت تنها در یک قابل مثنوی و حتی یک وزن عروضی سروده شده...
اما به مرور زمان و با ترویج تصنیف ها و ترانه ها بر سر زبان مردم، شعر با موسیقی تلفیق شد و شکل اجرایی به خودش گرفت، برای همین تصنیف سراها که بعضاً با نوازنده ها همکاری داشتن، تصنیف هایی می سرودن که گاهاً دارای تغییر وزن بود.
همین مسئله امروزه هم اتفاق می افته، یعنی در بسیاری از ترانه ها تغییر وزن و حتی قالب مشاهده می شه؛ مثلاً دو بند اول چهارپاره ست و با وزن خاص، اما ترجیع بند مثنوی می شه و دوباره به چهارپاره برمی گرده (از لحاظ قافیه ای)... و یا حتی علاوه بر تغییر قالب، وزن عروضی هم تغییر می کنه، یعنی مثلاً ابیات دو بند اول 14 هجا دارن، اما بیت ترجیع بند ممکنه 7 هجا داشته باشه و ...
در واقع اکثر مواقع این اتفاق به این دلیل می افته که ترانه سراها روی ملودی می نویسن، یعنی ملودی به اون ها داده می شه و روی اون وزن و آهنگ، کلام می ذارن. بعضی ترانه سراها مثل جناب گلرویی هم هستن که ترانه ی خامی که می نویسن خودش دارای تغییر وزنه، و این معمولاً برای تنوع دادن به ترانه و متقابلاً تنوع در موسیقی ایه که روی اون گذاشته می شه.
پس تا اینجا به این می رسیم که تغییر وزن کار مرسوم و متداولی در ترانه ست، اما آیا این کار رو امروزه در شعر هم انجام می دن؟
به شخصه معتقدم که این کار انجام می شه، اما صاحب نظران برای این که تقدس شعر حفظ بشه، این مسئله رو آزاد اعلام نمی کنن و حتی در پاره ای از موارد که تغییر وزن از غزل به مثنوی رخ داد، بلافاصله قالب "غزل-مثنوی" رو معرفی کردن تا عنوان "تغییر وزن" به شعر برچسب نخوره، اما حقیقت اینه که این هم به نوعی تغییر وزنه.
تصمیم گیری درمورد این که آیا تغییر وزن، کار درستی هست یا نه، به عهده ی خودتون، چون خیلی ها معتقدند که این کار غلطه، اما مرسوم شده و انجام می شه...و من به شخصه معتقدم غلط نیست، چون ذات ادبیات یعنی تغییر و تحول در طول زمان...
بنده تا جایی که از دستم بر می اومد اطلاعات ناقصم رو خدمتتون گفتم، دوستان دیگه خواهند نوشت...و مسلماً کامل تر.

ممنون بابت دوستان و مخصوصا خانوم میرفیضی برای توضیح کاملشون
فقط یه چیز دیگه و اونم اینکه شما گفتی مثلا دو بند اول ترانه با یه قالبه و تو ترجیع بند قالب عوض میشه. میخواستم بدونم که قبل ترجیع بندم میتونه قالب عوض بشه؟؟
یعنی اینکه خوب ما اگه قسمتی که آهنگ شروع میشه و تو گام پایین تر خونده میشه اون ترانه رو با یه قالب و ترجیع بند رو تو یه قالب دیگه بخونیم فکر میکنم حس بهتری به شنونده بده تا اینکه تو همون قسمت اول ترانه که گامش پایینه بیایم دو تا قالب داشته باشیم مثلا دو بیت اول یک قالب و دو بیت دوم یک قالب دیگه(آیا این هم کار درستیه؟؟). پیشاپیش ممنون واسه جواباتون

سلام مجدد جناب مهران، بله فرمایش شما درسته، تغییر قالب در همه جای ترانه می تونه اتفاق بیفته، اما حرفه ای تر اینه که در ترجیع بند باشه، چون ترجیع بند رو برجسته تر نشون می ده.